لولة گوارش پرندگان به هنگام تفریخ كاملاً استریل میباشد. جوجهها بلافاصله پس از تفریخ شروع به نوكزدن و خوردن مواد درون آشیانه یا بقایای پوسته میكنند. در این زمان میكروبهای آشیانه یا محل جوجهكشی به سرعت در روده جایگزین میشوند. در رودة كوچك جمعیت باكتریایی مشابه با پرندگان بالغ، ظرف دو هفته پس از تفریخ ظاهر می شود. این زمان برای سكومها تا بیش از 30 روز به طول میانجامد. این توسعه آهسته به نظر میرسد كه به علت تفریخ در شرایط بسیار بهداشتی و همچنین شرایط پرورش تجارتی جوجهها و عدم تماس با مرغ مادر باشد. بنابراین میكروفلور بالغ به سهولتی كه در دنیای وحش حاصل می شود، در شرایط پرورش تجارتی به دست نمیآید. مجرای معدی-رودهای حیوانات مهرهدار، متراكمترین محل استقرار میكروارگانیسمها است. این مجموعة میكروبی دارای تأثیر قوی بر میزبان خود میباشند. در ماكیان میكروبهای بسیار متنوعی در طول روده زندگی میكنند. تعداد سلولهای میكروبی موجود در دستگاه گوارش ماكیان (به صورت متصل به سطوح مخاطی یا ذرات غذا و یا به صورت آزاد در حفرة گوارشی)، حاوی چند صد گونة میكروبی به تعدادی افزون بر سلولهای بدن میزبان میباشند (مید، 2000).
میكروفلور طبیعی روده را میتوان در سه دسته جای داد، که عبارت از: گروه عمدة غالب ( بیش از 90 درصد و مطلقاً بیهوازی هستند نظیر لاكتوباسیلوسها، بیفیدوباكتریها و باكتریوئیدها)، گروه میكروفلور همراه (كمتر از 5 درصد، بیهوازی اختیاری مانند ای. كولای و انتروكوكسیها) و گروه فلور باقیمانده (كمتر از 1 درصد، نظیر كلستریدیا و استافیلوكوكها). گونه های باکتریایی از نظر ترجیح مواد غذایی و احتیاجات رشد با یکدیگر متفاوت هستند.
استفاده از آنتی بیوتیکها معایبی به همراه دارد. فلور طبیعی روده را تغییر میدهد که ممکن است سبب حساسیت حیوان نسبت به برخی عوامل بیماریزا گردد. با مصرف آنتی بیوتیکها، باکتری هابه آنها مقاوم شده و میتوانند این مقاومت را از طریق ژنتیکی و پلاسمیدها به باکتری های نسل بعد انتقال دهند. باقی ماندن این داروها در محصولات دامی مانند گوشت و تخم مرغ و مصرف آنها توسط انسان، امکان انتقال به انسان را فراهم می کند. این امر باعث می شود که پاتوژنهای بدن انسان به آنتی بیوتیکها مقاوم گردند، به طوری که در موقع بروز بیماری یا عفونت در افراد، مصرف آنتی بیوتیکها مؤثر واقع نگردد. کارایی هضم در طیور بستگی به میکروارگانیسمهایی دارد که به طور طبیعی در دستگاه گوارش یافت میشوند. بنابراین هنگام استفاده از آنتی بیوتیکها در خوراک یک خطر بالقوه وجود دارد و لازم است میزان این خطر، در برابر فایدهای که از انجام آن حاصل می شود، محاسبه و مقایسه شود.
یکی از این افزودنیهای خوراکی گیاهان دارویی میباشد.گیاهان دارویی به دلیل داشتن ترکیبات پیچیده میتوانند همزمان به اهداف مختلفی واکنش بدهند. ضمناً مقاومت به این ترکیبات گزارش نشده است. از دیگر مزایای این ترکیبات نسبت به محرکهای رشد شیمیایی میتوان به بهبود سیستم ایمنی خصوصاً در بیماریهای تضعیف کننده سیستم ایمنی اشاره کرد. هر چند واکسنها خواص تحریک ایمنی را دارند ولی به تنهایی برای حفاظت پرنده در مقابل عوامل بیماریزا کافی نیستند، در ضمن واکسنها خواص بهبود رشد ندارند. بنابراین استفاده از این ترکیبات در صنعت طیور می تواند مفید باشد. با توجه به تاریخچه و گستردگی گیاهان دارویی در ایران، میبایست استفاده از این منبع عظیم خدادادی و طبیعی که فاقد هر گونه آثار سویی میباشد بیشتر مورد توجه قرار گیرد. امروزه بهره گیری از دانش فنآوری روز در صنعت گیاهان دارویی باعث تنوع تولید این فرآورده شده است، و انتظار میرود که با تهیه انواع محصولات گیاهی با کاربردهای تخصصی در زمینه های مختلف پزشکی، دامپزشکی و دامپروری، در حذف مواد شیمیایی نامطلوب و کاهش ناهنجاریها و داشتن طبیعتی سالم، گامهای مؤثری برداشته شود.
1-1- مقاومت به آنتی بیوتیک ها
1-1-1- تعریف مقاومت
در صورت مقاوم بودن یک باکتریوم به یک آنتی بیوتیک، دستیابی غلظت مناسب آنتی بیوتیک در بافتهای بدن موجود زنده به حد مساوی یا بالاتر از حداقل غلظت بازدارنده رشد باکتری (MIC[1]) امکان پذیر نبوده، و نتیجه حاصله شکست درمان خواهد بود. با وجود این، بطور سیستماتیک نباید نتیجه گیری شود که شکست درمان مترادف مقاومت به آنتی بیوتیک است (موژنی، 1382).
2-1-1- مخاطرات ناشی از باقی مانده داروها
مخاطرات باقی ماندۀ داروها برای مصرف کننده: (موژنی، 1382)
– خطرات غیرمستقیم با انتخاب سویههای باکتریایی مقاوم مربوط بوده که سرانجام می تواند به بیماریهای باکتریایی در انسان منجر شود که درمان آنها در انسان مشکل خواهد بود.
خرید اینترنتی فایل کامل :
یک مثال در مورد مقاومت باکتریایی در مورد باکتری سالمونلا است. مقاومت آنتی بیوتیکی سالمونلاها نسبت به آنتی بیوتیکهای متداول در حال افزایش است، به طوری که مطالعات فرهودی (1368) نشان میدهد در کشور ما مقاومت نسبت به آمپی سیلین در سال 1368 برابر 85 درصد و تحقیقات همین محقق در سال1376، 95 درصد بوده است. لذا یافتن مادۀ ضد میکروبی جدید به ویژه با منشأ گیاهی از اهمیت خاصی برخوردار است. مقاومتهای آنتی بیوتیکی تهدید جدی برای سلامتی انسان و دام به ویژه با ایمنی ضعیف بوده و لذا یافتن مواد ضد میکروبی ارزان و مؤثر لازم و ضروری است (دخیلی و همکاران، 1385).
3-1-1- مصرف بی رویه آنتی بیوتیکها در طیور و سایر حیوانات و خطرات آن برای بهداشت انسان
مصرف آنتی بیوتیکها به میزان کم در جیره طیور و سایر حیوانات، ضریب تبدیل غذائی را بهبود میدهد و از نظر اقتصادی، مقرون به صرفه است. برای این کار، از داروهائی از قبیل تتراسیکلین، پنی سیلین و غیره استفاده می کنند. این گونه کاربرد آنتی بیوتیکها منتج به تکوین و نگهداشت جمعیتهای مقاوم باکتری های گرم منفی رودهای در دستگاه گوارش طیور و سایر حیوانات شده است. بسیاری از این اجرام عوامل ژنتیک خارج کروموزومی (عواملR) دارند که مقاومت شدید در برابر یک یا چند آنتی بیوتیک مورد مصرف در درمانگاه را ایجاد می کنند. این امر از نظر بهداشت انسان و حیوانات به طور بالقوه زیانآور است و مخصوصاً در انسان، می تواند موجب پراکنده شدن سالمونلاهای بیماریزا شود. همچنین انتقال اشریشیاهای مقاوم از حیوانات به انسان گزارش شده است که موجب می شود تا تعداد این باکتری های مقاوم در روده انسان افزایش یابد. (تاج بخش ،1383).
جوجههای کبابی یکی از منابع مهم باکتری های مقاوم در برابر آنتی بیوتیک هستند و در کشتارگاه، سویههای مقاوم محتویات جوجههای آلوده، لاشه سایر طیور را آلوده می کنند. معلوم شده که این سویههای با منشأ طیور، میتوانند روده انسانهای داوطلب را تحت سیطره خود قرار دهند، در آنجا استقرار یابند، و پلاسمیدهای مربوط به مقاومت داروئی خود را به سویههای مقیم روده انسان انتقال دهند. در یک بررسی، حضور پلاسمیدهای IncH (گروه عدم تجانسیH) را در لاشههای طیور گزارش کرده اند. این پلاسمیدها را عموماً مربوط به گونه های سالمونلا میدانند ولی به طور اتفاقی در سویههای اشریشیاکلی انسانی یا حیوانی نیز یافت میشوند. وجود این نوع پلاسمیدها در کلی باسیلهای لاشه طیور، از جنبه توان انتقال به سالمونلاها و تأثیر بد آن در بهداشت انسان، دارای اهمیت خاصی است. این پلاسمیدها، مقاومت در برابر داروهای آمپیسیلین، استرپتومیسین، تتراسیکلین، کلرامفنیکل، کانامیسین، همچنین سولفانامیدها، و تری متوپریم را ایجاد می کنند (تاج بخش ، 1383).
در پژوهشی جالب، تعداد کل باکتری ها و همچنین تعداد باکتری های گرم منفی هوازی و یا بیهوازی اختیاری مقاوم در برابرعوامل ضدمیکروبی را در مدفوع جوجههای که به جیره غذائی آنها مواد ضدمیکروبی اضافه شده بود، مورد مطالعه قرار دادند. در این بررسی باکتری های مقاوم در برابر تتراسیکلین، کلرامفنیکل، استرپتومیسین، آمپی سیلین، یا کانامیسین مشخص شد. اشریشیاهای مقاوم، از تمام نمونهها جدا گردیدند و تعداد آنها 105 تا 1010 CFU[1] به ازای یک گرم مدفوع بود. مقاومت، در پروتئوس میرابیلیس،کلبسیلا نمونیا و گونه های سودوموناس، همگانی نبود و در جوجههائی که این نوع مقاومت را نشان میدادند، تعداد مقاومها از گروهی به گروه دیگر متفاوت بود (حدود 103 تا 108 CFU به ازای هر گرم مدفوع). در مجموع، مقاومت نسبت به تمام عوامل ضد میکروبی (به استثنای کلرامفنیکل در اشریشیاکلی) حدود 103 CFU به ازای هر گرم مدفوع در کل مجموع باکتری ها بوده است. بطورکلی از این بررسی چنین بر می آید که سیطره و تزاید باکتری های هوازی و یا بیهوازی اختیاری گرم منفی در برابر آنتی بیوتیکها در جوجههای تازه متولد شده تا حدی مربوط به انتخاب ناشی از مصرف مکمل غذایی آنتی بیوتیکدار است. ولی اجباری نیست که حتماً منشأ جایگزینی سویههای مقاوم، مصرف غذای محتوی آنتی بیوتیک باشد، آنچه از این امر مهمتراست وجود سویه های مقاوم، در محیط اطراف جوجههای تازه متولد شده است. اگر باکتریهایی که اولین بار جوجه را مورد تهاجم قرار میدهند، حساس و یا مقاوم باشند با همین خاصیت در روده سیطره پیدا می کنند، چه پرنده با غذای مکملدار تغذیه شود یا نشود. بنابراین مصرف مداوم و بی رویه آنتی بیوتیکها چه در حیوان و چه در انسان بیش از آنکه برای خود حیوان و یا انسان خطر داشته باشد، برای محیط زیست خطرناک است که از این رهگذر حیوانات و انسانهای پاک، بطور آنی آلوده به میکروبی میشوند که از قبل، مقاومت دارند (تاج بخش، 1383).
[1] Colony forming unit
[1] Microbial Inibiting Concentration
