کلیه مطالب این سایت فاقد اعتبار و از رده خارج است. تعطیل کامل

باتوجه به این که در کشور ایران اقلیم خشک و نیمه خشک اغلب مناطق را تحت تأثیر قرار داده و به خصوص خشکسالی­های اخیر بر این مشکل افزوده است. هریک از گیاهان به طور اعم و گیاهان باغی به طور اخص دارای یک حداقل نیاز آبی برای رشد و تولید عملکرد مطلوب هستند .در صورتی که این حداقل نیاز، به دلایلی نتواند فراهم شود، گیاه مواجه با تنش خشکی می‌شود. درصورت بروز تنش خشکی در مراحل رشدی حساس به کمبود آب، نظیر جوانه زنی بذر و گل­دهی، صدمات جبران ناپذیری به محصول وارد می­ شود. کاربرد و اختلاط برخی مواد افزودنی نظیر بقایای گیاهی، کود دامی، کود ­کمپوست و مواد پلیمری سوپرجاذب می توانند مقادیر متفاوتی آب را در خود ذخیره نموده تا در مواقع کم آبی مورد استفاده گیاه قرار گیرد.

امکان استفاده از ضایعات آلی کشاورزی و یا سوپرجاذب­های مصنوعی علاوه بر اثرات مثبت برخصوصیات فیزیکی خاک­ها می ­تواند گامی اساسی در جلوگیری از اثرات متحمل زیست محیطی ضایعات کشاورزی باشد. سالانه میلیون­ها تن ضایعات کشاورزی، دامی و شهری در سطح کشور تولید می­ شود که می ­تواند سهمی در تأمین ماده آلی خاک داشته باشد ولی متاسفانه قسمت اعظم آن یا سوازنده شده و یا در گوشه­ای رها گردیده و موجبات آلودگی محیط زیست را فراهم می­نماید (سماوات، 1382). با توجه به کمبود آب و همچنین سیاست وزارت جهاد کشاورزی مبنی بر افزایش سطح زیر کشت باغات و استفاده بهینه از آب­های موجود و جمع رواناب­ها، 

خرید اینترنتی فایل کامل :

استفاده از شیوه ­های مناسب کاشت، ارقام مقاوم و استفاده از مواد جاذب رطوبت ضروری می­باشد. لذا به نظر می­رسد در جهت استفاده مناسب از آب­های در دسترس، نیاز به برنامه­ ریزی مناسب و همچنین استفاده از مواد مختلف در جهت افزایش راندمان می­باشد. معضل كمبود آب همواره و در همه حال گریبانگیر فعالیت­های كشاورزی، صنعتی و … بوده است. با توجه به هزینه­ های آب مصرفی، برق، تجهیزات آبیاری و هزینه­ های كارگری در طول سال، افزایش قدرت نگه­داری آب در خاك و حفظ ذخیره رطوبتی خاك و متعاقب آن كاهش تعداد دورهای آبیاری می ­تواند منجر به كاهش هزینه تولید گردد. اعمال مدیریت صحیح و به كارگیری تكنیك­های پیشرفته به منظور حفظ ذخیره رطوبتی خاك و افزایش ظرفیت نگه­داری آب در خاك از جمله اقدامات مؤثر برای افزایش راندمان آبیاری و در نتیجه بهبود بهره ­برداری از منابع محدود آب كشور می­باشد. برای دستیابی به اهداف فوق الذكر (حفظ ذخیره رطوبتی و افزایش ظرفیت نگه­داری آب در خاك)، انجام اقداماتی نظیر استفاده از كود سبز و آلی، مالچ گیاهی و مصنوعی، ایجاد پوشش گیاهی و یا استفاده از مواد اصلاح­كننده نظیر تورب، پرلیت، پیت، لیكا، پلیمرها و مواد طبیعی غنی شده نظیر زئوپلانت میسر می­باشد.

امكان استفاده از ضایعات آلی كشاورزی و یا سوپرجاذب­های مصنوعی علاوه بر اثرات مثبت بر خصوصیات فیزیكی خاك­ها می ­تواند گامی اساسی در جلوگیری از اثرات محتمل زیست محیطی ضایعات كشاورزی باشد. سالانه میلیون­ها تن ضایعات كشاورزی، دامی و شهری در سطح كشور تولید می­ شود كه می ­تواند سهمی در تامین ماده آلی خاك داشته باشد، ولی متأسفانه قسمت اعظم آن یا سوزانده شده و یا در گوشه­ای رها گردیده و موجبات آلودگی محیط زیست را فراهم می­نماید (سماوات، 1382). مواد آلی به علت تولید مواد چسبنده و تركیبات با بار منفی سبب به هم چسبیبدن ذرات خاك شده و ساختمان خاك را بهبود می­بخشند. بنابراین، مواد آلی سبب افزایش تخلخل خاك، تهویه و نفوذپذیری آب در خاك می­شوند (ابراهیمی و همکاران، 1382).

افزایش جمعیت، توسعه کشاورزی و لزوم تولید محصولات گوناگون غذایی در دهه­های اخیر منجر به بهره ­برداری سنگین از منابع محدود آبی کشور شده است. هرچند آب سه چهارم سطح کره زمین را پوشانیده ولی حدود سه درصد از آبهای جهان، شیرین و  قابل مصرف در بخش کشاورزی می­باشد، بر اساس مطالعات انجام شده توسط سازمان خوار­ و بار کشاورزی جهانی در 93 کشور در حال توسعه، استحضال بی­رویه آب، موجب کاهش منابع آبی و در نتیجه به خطر افتادن امنیت غذایی گردیده و پیش بینی می­ شود در هزاره سوم میلادی چالش اصلی جهان « آب » خواهد بود . بر اساس تحلیل موسسه بین المللی مدیریت آب دو نظریه در مورد تخصیص آب برای کشاورزی وجود دارد:

1 ـ تامین مواد غذایی جمعیت رو به رشد کره زمین، برداشت آب از منابع سطحی و زیرزمینی با رشد 11 درصد

2 ـ بهره وری بهینه از منابع آب با افزایش کارائی مصرف در بخش کشاورزی

کشور ما با یک سوم متوسط بارندگی جهان و با 36/0درصد از کل منابع تجدید شونده ویک درصد جمعیت جهان از این چالش سهم عمده­ای خواهد داشت و در این میان بخش کشاورزی با حدود 90 درصد مصرف آب بزرگترین رسالت را در مصرف بهینه دارد. ضمن آنکه افزایش راندمان فیزیکی بدون توجه به افزایش راندمان اقتصادی که از آن به «بهره­وری آب در تولید اقتصادی » نام برده می­ شود ، نتیجه مطلوب و نهائی را نخواهد داشت (شایان فر، 1382).

برنج همراه با گندم دو غله اساسی تامین کننده اصلی کالری روزانه  مردم ایران می­باشد و استان گیلان با داشتن حدود 35 درصد سطح زیر کشت و تقریباً همین مقدار تولید تامین کننده نیاز غذایی حدود 18 میلیون نفر از جمعیت کشور می­باشد. با توجه به نقش مهم  آب در تولید برنج ، لزوم بررسی و توجه به بهره­وری آب در شالیزار در راستای تولید پایدار از اهمیت ویژه­ای برخوردار است و بررسی روش­های مدیریت مصرف آب در شالیزارهای گیلان حاکی از آن است که در حال حاضر سه نوع نظام بهره ­برداری از منابع آبی موجود به منظور آبیاری مزارع وجود دارد (سازمان جهاد کشاورزی گیلان،1388).

1- اراضی خارج از شبکه آبیاری سفیدرود اصطلاحاً اراضی سنتی نامیده می شوند که عمدتاً از رودخانه های حوضه داخلی شبکه آبیاری می گردند و وسعت آنها بالغ بر 62277 هکتار می­باشد.

خرید اینترنتی فایل کامل :

2-اراضی مدرن به شبکه ای اطلاق می­ شود که حداقل شامل شبکه 1 و 2 باشد.

3- اراضی تلفیقی (نیمه مدرن) به شبکه ای اطلاق می شود که یکی از خصوصیات زیر را دارا باشد:

الف- دارای سد یا بند انحرافی باشد. ب- دارای دهنه آبگیر و یا کانال اصلی انتقال آب باشد

اراضی سنتی نیز به شبکه­ ای اطلاق می شود که فاقد مشخصات اراضی مدرن و تلفیقی باشد.

کنکاش منابع و متون علمی در این زمینه حاکی از محدود بودن منابع تحقیقاتی در داخل کشور می­باشد. در این تحقیق سعی شده جنبه های اقتصادی و اجتماعی مدیریت مصرف آب در شالیزار مورد بررسی قرارگیرد و شاخص های بهره وری آب در سه نظام آبیاری سنتی ، تلفیقی و مدرن مورد ارزیابی قرار گرفته تا موجبات توجه بیشتر برنامه ریزان و تصمیم گیران و ارائه راهکارهای علمی و عملی توسط کارشناسان و متخصصان امر را فراهم سازد

1-2- بیان مسئله

بحران آب از چالش­های مهم زیست­محیطی منطقه خاورمیانه می­باشد. بسیاری از کارشناسان نگران آن هستند که استفاده از منابع آب در ایران بدون در نظر گرفتن محدودیت آن در آینده مشکلات جدی را ایجاد می­نماید. محدودیت منابع آبی کشور و مصرف بی­رویه در آبیاری به ویژه کشت برنج لزوم افزایش بهره­وری مصرف نهاده ارزشمند آب در کشت این محصول را آشکار کرده است (دریجانی و همکاران، 1391). درواقع در بهره­وری آب، نقش هر واحد آب در تولید ناخالص ملی یا تولید ناخالص داخلی مطرح است. چنانچه با این دیدگاه به مصرف آب در ایران بنگریم، کارآیی مصرف آب در بهره­وری آن در ایران بسیار پایین است (علیزاده، 1380).در این شرایط مهم ترین چالش بخش کشاورزی ، افزایش بهره وری آب و تولید بیشتر غذا از آب کمتر است (دهقانی، 1386).

استان گیلان حدود 7/7 درصد از آب تجدید شونده کشور را در اختیار دارد و حجم آب تجدید شونده گیلان حدود 10 میلیارد متر مکعب ونیاز آبی کل اراضی شالیزاری استان حدود 3 میلیارد متر مکعب  برآورد می­گردد. هرچند مجموع آبهای سطحی ورودی از خارج استان حدود 30 درصد مجموع آورد آبی استان را شامل می­گردد اما این میزان به تنهایی در شرایط فعلی نیاز آبی حدود 72 درصد از شالیزارهای گیلان را تامین می نماید (شرکت بهره برداری از شبکه های آبیاری وزهکشی گیلان،1390). و این در حالیست که احداث سدهای متعدد در سرشاخه­های سد سفیدرود کمیت و کیفیت آب زراعی قسمت اعظم اراضی شالیزاری استان گیلان را تحت تأثیر خود قرار داده و در صورت عدم اتخاذ روش­های مختلف مدیریتی و فنی از جمله ارتقاء مدیریت بهره وری آب در شالیزار، نه تنها اقتصاد گیلان که بر پایه کشاورزی حول زراعت برنج شکل گرفته دچار چالش جدی خواهد شد بلکه یکی از مناطق اصلی تامین کننده محصول راهبردی کشور نیز دچار مخاطره قرار خواهد گرفت. باتوجه به بررسی نتایج تحقیقات، مطالعات وپژوهش­های انجام یافته در خصوص نقش نهاده آب در زراعت برنج گیلان، تاکنون تحقیق جامع وکاملی با رویکرد بررسی وضعیت شاخص ­های بهره وری آب در زراعت برنج صورت نگرفته است. هدف این تحقیق بررسی و ارزیابی اثرات نظامهای مختلف آبیاری در عملکرد و بهره وری آب اراضی شالیزاری گیلان می­باشد.

امروزه جمعیت انسانها با رشد سریعی روبرو است كه این پدیده در مقایسه با قرن نوزدهم یک انفجار محسوب می شود. این افزایش جمعیت از دو جنبه برای متخصصین علوم كشاورزی و منابع طبیعی دارای اهمیت است. هدف اول دستیابی به تكنولوژی تامین غذای بشر برای جمعیت دنیا و عوامل موثر میزان و عرضه آن ها تأثیر دارد و دوم مطالعه روند ازیاد جمعیت و اثرات آن بر عرضه فرآورده های كشاورزی برای نسل های آینده می باشد. در این رابطه مسایل مختلفی باید مورد توجه قرار گیرد برای مثال محدودیت زمین قابل كشت و مشكلات زیست محیطی و استفاده بیش از حد از منابع محدود از آن جمله هستند (تقی زاده، 1375). با توجه به پیچیدگی هضم و متابولیسم پروتئین در نشخوار كنندگان به علت وجود هضم میكروبی و تغییرات زیاد آن در دستگاه گوارش از پیچیدگی خاصی برخوردار است متخصصین تلاش می كنند تا حیوان با كمترین هزینه بیشترین پروتئین مورد نیاز خود را از لحاظ پروتئین میكروبی و حقیقی تولید ،وكند (كامرا و همكاران، 2008). آزمایش های اندازه گیری قابلیت هضم شامل آزمایش بر روی حیوان زنده[1] و روش آزمایشگاهی[2] است كه هر كدام به نوبه ی خود دارای مزایا و معایبی هستند.

با این حال، به دلیل اهمیت موضوع مقاومت باكتریها به آنتی بیوتیک ها، استفاده از آنتی بیوتیک های محرك رشد در اتحادیه اروپا ممنوع شده است بنابراین اسانس های گیاهی به دلیل اثرات ضد میكروبی كه دارند((Hu Lin, et al, 2004; Burt et al, 2000; Dorman and Deniz et al, 2000  می تواند یكی از مواد جایگزین باشد. به نظر می رسد تاثیر اسانس های مختلف بر روی دام ها بر اساس جیره های مختلف متفاوت می باشد. در تحقیقی  بره های تغذیه شده با جیره بر پایه جو  در مقایسه با جیره ی بر پایه ذرت تمایل به کاهش PH در شکمبه داشتند. که این متناسب  با غلظت بالاتراسید های چرب فرار  در بره های  تغذیه شده با جیره بر اساس جو تغذیه شده بودند در مقایسه با بره هایی که با جیره بر پایه ذرت است..(Chaves  et al; 2008)  بر عکس بنجامین و همکاران گزارش کردند که PH و غلظت کل اسید های چرب فرار شکمبه  در گاو های گوشتی تغذیه شده با جیره بر پایه ذرت به ترتیب پایین تر و بالاتر از تیمار تغذیه شده با جیره بر اساس جو بودند. که علت آن را احتمالا ناشی از بالاتر بودن ماده خشک

خرید اینترنتی فایل کامل :

 مصرفی گاوهای تغذیه شده با جیره بر اساس ذرت بود.Beauchemin  et al; 2005) (. چاوز و همکاران  در سال 2008 گزارش کردند که نسبت مولار استات ، پروپیونات، والرات و بوتیرات در بره های در حال رشد تحت تاثیر نوع غله و اسانس کارواکرول و سینامالدئید قرار نگرفت. (Chaves  et al; 2008). هدف این آزمایش بررسی تاثیراسانس مرزه بر پایه دوجیره دانه ذرت و دانه جو بر تخمیر شکمبه ،متابولیت های  خونی و عملکرد  بزغاله های ماده بومی آذربایجان غربی می باشد.

ماریتیغال (Silybum marianum L.) یکی از گیاهان دارویی مهم خانواده مرکبان (Astraceae) است که در صنایع داروسازی کشور کاربرد فراوانی دارد. گیاهی علفی، یک­ساله، با ساقه گل­دهنده به طول 250-150 سانتی­متر است. برگ­ها پهن و شکننده با ظاهری مرمری شکل و در کناره­های آن خارهای زرد وجود دارد. گل‌آذین ماریتیغال درشت و خاردار، دارای گل­های بنفش است که در انتهای ساقه تشکیل می­شوند، در توده­های بومی آن گاهی گل سفید هم دیده می­ شود. ریشه راست و دارای انشعاب است. بذرهای ماریتیغال به اندازه دانه گندم (شبیه تخم آفتابگردان)، دارای ناف سفید رنگ و برجسته و سطح صاف به رنگ قهوه‌ای روشن است. کاسبرگ­ها در روی دانه به صورت خارهای زبری در آمده­اند که به انتشار بذر کمک می­ کنند. وزن هزار دانه آن بین 20 تا 31 گرم است. مردم در گذشته برای مداوای بیماری­های صفراوی و بیماری­های مربوط به دستگاه گوارش، از برگ­های گیاه ماریتیغال استفاده می­کردند. اکنون از مواد مؤثره میوه­ های رسیده این گیاه برای معالجه بیماری­های کبدی (سیروز و مسمویت­های کبدی) و پیشگیری از سرطان کبد استفاده می­ شود (امیدبیگی، 1384).

کشور ما به دلیل تکیه بر کشاورزی فاریاب برای تولید محصولات کشاورزی به شدت در معرض شورشدن اراضی است. تقریباً 90 درصد از مساحت کشور دارای اقلیم خشک و نیمه­­خشک است. آمارها نشان می­ دهند که سطح زیر کشت در ایران حدود 2/18 میلیون هکتار است که هم شامل زمین­های قابل کشت و هم مناطق زیر کشت گیاهان دائمی است. از کل زمین­های قابل کشت کشور تنها حدود 5/8 میلیون هکتار فاریاب هستند که از این سطح نیز 2/2 میلیون هکتار آن آیش است. سیستم اصلی تولید محصول در ایران بر اساس کشاورزی فاریاب است و حدود 50 درصد از اراضی تحت تأثیر انواع اثرات شوری قرار دارند. اکثر مناطق زراعی ایران مستعد شوری هستند و بزرگترین مناطق مستعد شوری در مرکز ایران قرار دارند. بنابراین، با توجه به غالبیت کشاورزی فاریاب، این منابع آبی و خاکی با گذشت زمان در معرض کاهش کیفیت هستند. تخمین زده شده که در مناطق شور موجود، میانگین کاهش عملکرد به بیشتر از 50 درصد برسد (Qureshi et al., 2007).

شوری زمانی ایجاد می­ شود که نمک­های محلول بیش از حد در منطقه توسعه ریشه تجمع می­یابد و این عمل موجب کاهش عملکرد می­ شود. در اراضی آبی دنیا این نمک­ها از آب آبیاری و یا سطح ایستابی بالا ناشی می­شوند. کاهش عملکرد زمانی رخ می­دهد که افزایش میزان نمک از جذب آب توسط گیاه ممناعت می­ کند و گیاه علائمی همانند

خرید اینترنتی فایل کامل :

 تنش خشکی، پژمردگی، برگ­های تیره، ضخیم و برگ­های با کوتیکول ضخیم را نشان می­دهد، این علائم به مراحل رشدی بستگی دارد (Hanson et al., 1999).

با توجه به روند افزاینده جمعیت، نیاز به تولید غذا روز به روز بیشتر احساس می­گردد و این امر وابسته به جوانه­‌زدن هر دانه‌ای است که در خاک کاشته می­ شود. سهم بذر در تأمین احتیاجات بشر در مقایسه با سایر اعضای گیاهی از اهمیت خاصی برخوردار است، مثلاً بیش از 50 درصد انرژی مورد نیاز بدن انسان را بذور غلات تأمین می­نماید (تاجبخش، 1375). بذرها علاوه بر آن که عامل اساسی تکثیر برای بسیاری از گیاهان زراعی محسوب می­شوند، می­توانند محصول نهایی گیاه زراعی نیز باشند (رحیمیان، 1375).

یکی از مشکلات تولید گیاهان، جوانه‌زنی و استقرار گیاهچه­های آن­ها می­باشد. این مسئله به ویژه در تولید گیاهان دارویی از اهمیّت بیشتری برخوردار است، زیرا بذور این گیاهان با درجات متفاوتی دارای خواب هستند و هم‌چنین به دلیل کارهای اهلی‌سازی کم‌تری که روی آن­ها انجام شده، سبزشدن و استقرار گیاهچه­های این گیاهان معمولاً به کندی انجام می­ شود. استفاده از تکنیک پرایمینگ بذر یکی از روش­های مؤثر برای غلبه بر این مشکل می­باشد. جوانه­زنی یکی از مراحل حساس در چرخه رشدی گیاهان به حساب می­آید، زیرا جوانه‌زنی نقش عمده‌ای را در تعیین تراکم نهایی گیاه از خود به جای می­گذارد. در شرایط تنش رطوبتی و شوری، جوانه‌زنی گیاه در تعیین تراکم نهایی از اهمیت زیادی برخوردار است. عواملی مثل کنترل ژنی، اندازه دانه، پوست دانه، قوه نامیه، کشت و کار عمیق، رطوبت خاک، غلظت اکسیژن و دما، جوانه‌زنی و ظهور گیاهچه را تحت تأثیر قرار می­دهند. هم‌چنین درجه حرارت پایین خاک، رطوبت پایین و پوست سخت بذر از عواملی هستند که جوانه‌زنی، ظهور و توان گیاهچه­ها را کاهش می­دهند. آزمایشات متعدد در ارتباط با گیاهان مختلف بیان­گر این مطلب است که جوانه‌زنی در اغلب گیاهان به تنش شوری و خشکی حساس است. هر گیاهی که بتواند در مرحله جوانه‌زنی مقاومت بیشتری نشان دهد، خواهد توانست دوره اول رویش را موفق­تر طی کند. برای استقرار موفقیت‌آمیز گیاهان، بهتر است جوانه‌زنی به سرعت و در حد قابل قبولی هم‌زمان صورت پذیرد. استفاده از برخی مواد شیمیایی، نیل به این هدف را آسان می­نماید. منابع بسیاری موجود است که در آن­ها به تحریک و تسریع جوانه‌زنی بذر از طریق کاربرد یک ماده شیمیایی اشاره شده است. پرایمینگ بذر به فرایندی گفته می­ شود که بذر طی آن آب جذب می­ کند و فعل و انفعالات اولیه لازم برای جوانه‌زنی رخ می­دهد، ولی جذب آب به حدی نیست که اجازه خروج به ریشه­چه داده شود. تحقیقات بسیار مفیدی روی اهمیت پرایمینگ بذر و عوامل مؤثر بر موفقیت آن انجام شده است (Copland & Mcdonald, 1995).

سالیسیلیک اسید یا اورتوهیدروکسی بنزوئیک اسید، یک تنظیم­کننده رشد درونی از گروه ترکیبات فنلی طبیعی می­باشد که در تنظیم فرایندهای فیزیولوژیکی گیاه نقش دارد. القای گل­دهی، رشد و نمو، سنتز اتیلن، تأثیر در باز و بسته­شدن روزنه­ها و تنفس از نقش­های مهم سالیسیلیک اسید به شمار می­رود (Raskin, 1992). به طورکلی سالیسیلیک اسید اثرات کلیدی در گیاهان از جمله تأثیر در جذب عناصر غذایی (Glass, 1975)، پایداری غشاء (Glass & Dunlop, 1974)، روابط آبی، عملکرد روزنه­ها، بازدارندگی سنتز اتیلن  و افزایش رشد (Rajasekaran & Blake, 1999; Glass, 1975) دارد.