1-1- کلیات
افزایش جمعیت و گسترش زیستگاههای انسانی از عوامل مهم انقراض شمار زیادی گونه ها در این کره خاکی بشمار میرود. بهطوریکه در دو قرن اخیر جمعیت انسان از 1میلیارد به 6 میلیارد نفر و وسعت زیستگاههای انسانی از 10 به 25 درصد گسترش یافته است. نتیجه این روند افزایش مصرف منابع طبیعی و کاهش تنوع زیستی است. بهطوریکه میزان انقراض گونه ها در قرن بیستم 100 الی 1000 برابر نرخ انقراض طبیعی گونه ها شده است. این موضوع سبب شد تا انسان بهمنظور استفاده از ارزشهای سودمند و ذاتی طبیعت اقدام به حفاظت آن کند. نتیجه چنین تلاشی منجر به پیدایش و شکلگیری 17000 منطقه با عناوین مختلف حفاظتی در کشورهای جهان شده است که در مجموع حدود 10 درصد سطح خشکیهای کره زمین را دربر میگیرند [13]. بدون تردید پارکها و مناطق حفاظتشده سنگ بنای استراتژی جهانی حفاظت از تنوع زیستی هستند، به همین دلیل ما شاهد گسترش سهم سرزمینهای حفاظتشده و پارکها هستیم ]55[. پارکهای ملی و بهطورکلی زیستگاههای زیستکره میراثهای باارزش طبیعی هر سرزمین و کشور محسوب میشوند که مبین گسترهای از اکوسیستمهای دستنخورده، تنوع عظیمی از گونه های گیاهی و جانوری، سیمای منحصربهفردی از چشماندازها، عوارض زمین و آثار تاریخی فرهنگی بیشمار و دارای ارزشهای اقتصادی، آموزشی، پژوهشی و تفرجگاهی دیگر در گسترهای نهچندان وسیع میباشد [12]. اصولاً موجودیت پارکهای ملی بهواسطه وجود منابع ارزشمند زیستی، فیزیکی، تاریخی فرهنگی، تفرجگاهی، زیباشناسی و … است، تا بتوان با مدیریت آنها به اهداف حفاظتی، پژوهشی، آموزشی، تفرجی دست یافت. همچنین
فرایند مدیریت چیزی بیش از حفاظت صرف گونه ها و انتخاب مناطق حمایت شده است و در این روند باید علاوه بر حفاظت زیستمندان، تدارک فعالیتهای پژوهشی آموزشی و تفرجی و مدیریت آثار باستانی فرهنگی نیز در نظر گرفته شود [14]. لذا بعد از برقراری مناطق حفاظتشده و پارکها، مدیران هنوز با چالشهای متعددی برای
خرید اینترنتی فایل کامل :
حفظ شرایط اکولوژیکی و تنوع زیستی مواجهاند [56]. فرایندها، موجودات زنده، و انرژی که در میان این اکوسیستمها وجود دارند اغلب به سمت استفادههای غیر حفاظتی کشیده شدهاند. در حال حاضر بهواسطه فعالیتها و کاربریهای انسانی ساختار بسیاری از منظرها تغییر كرده و الگوهای جدیدی را به وجود آورده است. این الگوها روی تنوع و بسیاری از پدیدههای اکولوژیکی منظر نظیر جا به جایی جانوران، زادآوری، فرسایش و … تأثیر دارد [18]. فعالیتهای انسان می تواند باعث قطع جریان اکولوژیکی بین مناطق حفاظتشده و پارکها شود، بنابراین تغییر در الگوهای فعالیتهای انسانی در اطراف مناطق حفاظتشده و پارکها یک موضوع مهم برای مدیران این نواحی است. تخریب و تکهتکه شدن زیستگاه علل عمده از دست دادن گونه ها در سطح جهان هستند و بسیاری از مناطق حفاظتشده و پارکها در حال از دست دادن تنوع زیستی خود به دلیل فعالیتهای انسانی در اطراف خود هستند. این روند نشان دهنده نیاز به درک بهتر از اثرات زیستمحیطی تغییر کاربری در اطراف پارکهاست ]55[. یک استراتژی برای مدیریت استفادههای چندگانه درون و اطراف مناطق حفاظتشده، زون بندی است، یک رویکردی که در آن مرزهای فضایی برای شناسایی مناطق با درجات مختلف فشارهای مجاز انسانی ترسیم میشوند [50]. زونبندی یک ابزار کلیدی توصیه شده برای مدیریت مناطق حفاظتشده [57] و یک روشی است که می تواند تضادها را بهوسیله پارتیشنبندی سیمای سرزمین در واحدهای کاربری اراضی مختلف که فعالیتهای انسانی را در سطوح مختلف مدیریت میکند، کاهش دهد [62]. با اینحال عدم زونبندی در بسیاری از کشورهای درحالتوسعه متداول است و این مناطق برای رسیدن به اهدافی که برای آنها طراحی شده است دچار مشکلات بزرگی میشوند [59]. پس برای تضمین و تحقق اهداف مناطق حفاظتشده در چارچوب ابعاد گوناگون حفاظتی، پژوهشی، آموزشی و تفرجی، اعمال مدیریت از طریق تهیه طرحهای جامع پارکداری ضروری است و برای تأمین چنین اهدافی، شناسایی تفکیک زونها و تدوین برنامه های مربوطه بهمنظور مدیریت علمی پارکها امری اجتنابناپذیر است [15].
در این مطالعه پناهگاه حیاتوحش قمیشلو با توجه به کاربریهای اطراف آن زونبندی خواهد شد. پناهگاه حیاتوحش قمیشلو به دلیل قرار گرفتن در بین شهرهایی ازجمله اصفهان، علویجه، شاهینشهر، نجفآباد و مورچهخورت تحت تأثیر فعالیتها و کاربریهای انسانی قرار دارد. فعالیتهایی مانند کشاورزی، صنایع، سکونتگاههای انسانی و حتی جادهای که از وسط این منطقه میگذرد. بنابراین در این مطالعه سعی میشود تأثیر این فعالیتها در تعیین محل و نوع زونها نمایان شود. به همین خاطر یک بافر 10 کیلومتری اطراف پناهگاه به منطقه مطالعه اضافه خواهد شد و زون بندی در دو مرز یکی بدون بافر و دیگری همراه بافر انجام خواهد شد.
2-1- ضرورت تحقیق
3-1- اهداف تحقیق
هدف این مطالعه زونبندی پناهگاه حیات وحش قمیشلو با درنظر گرفتن کاربریهای اطراف و بدون درنظر گرفتن کاربریهای اطراف آن و سپس مقایسه این دو نوع زونبندی میباشد. بطوری که از طریق این مقایسه میزان اثر کاربریهای پیرامون پناهگاه، بر روی زونها مشخص شود.