ادبیات را آیینه ی بازتاب موضوعات اجتماعی میدانند و برای بررسی تحولات و دگرگونیهای یک سرزمین در ادوار مختلف، آثار ادبی آن ملت را یکی از منابع مهم به شمار می آورند؛ زیرا یکی از ابعاد شخصیتی شاعران و نویسندگان را میتوان هنرمندان مورخ دانست و بخشهایی از آثارشان را هنر تاریخی یا تاریخ به زبان هنر به شمار آورد که علاوه بر بازتاب وضعیت سیاسی- اجتماعی به طرح انتقادات نیز روی میآورند. انتقاد سازنده، مبارزه با پلیدیها و کج رویها و هدف آن اصلاح معایب و کاستیهاست. قیصر امینپور از شاعران معاصر است که مضامین اغلب اشعارش را به موضوعات اجتماعی اختصاص داده است. در ادوار آغازین شاعری او، محتوای شعرش آرمانگرایانه بوده که به تدریج به سوی واقع گرایی، انسان مداری و جزیی نگری معطوف شده و از شعارگرایی در اشعارش کاسته و با واقعیتهای پیرامون خود همراه گردیده است. امینپور با مشاهده ناهنجاریها، کج رویها، و تضاد در ارزشهای اجتماعی به انتقاد بر می خیزد و درون مایه ی انتقادات او را می توان در موضوعات اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، دینی- عرفانی مورد برسی قرار داد. در بُعد اجتماعی به انتقاد از آسیبهای اجتماعی، ظلم و بی عدالتی، نبود ارزشهای فردی و اجتماعی می پردازد و آن را در سه دوره انقلاب، دفاع مقدس و پس از دفاع مقدس مورد توجه قرار می دهد. در انتقادات سیاسی به نقد از دو موضوع عمده روی می آورد: یکی عدم آزادی و دیگری، جناح بندیهای سیاسی. در بعد فرهنگی، اصول اخلاقی و فرهنگی شاعران و فراموشی آرمانگرایی را به انتقاد می گیرد. در محور دینی- عرفانی به نقد عدم خودشناسی، وابستگی و دلبستگی های دنیوی، عدم توجه به مرگ و آخرت اندیشی، سطحی نگری در دین، تظاهر و ریاکاری می پردازد. روش انتقاد او در پاره ای از موارد طنزآمیز است و او احساس می کند با طرح موضوعات جدی به صورت شوخی در اصلاح ناهنجاری های اجتماعی بیشتر می تواند مؤثر واقع شود. عوامل ناهنجاری های اجتماعی، مروّجان بی عدالتی و پارتی بازی، دینداران ریاکار و سیاستمداران بد کردار و بی کردار، مهم ترین آماجهای انتقادات قیصر امین پور به شمار می آیند.
کلید واژه:
قیصر امینپور، اشعار، انتقاد، اصلاح، جامعه، سیاست.
فهرست
فصل اول: طرح پژوهش…………………………………………………………………………………………………1 1-1. بیان مسئله…………………………………………………………………………………………………………….2 1-2. سوأل پژوهش……………………………………………………………………………………………………….3 1-3. پیشینهی پژوهش……………………………………………………………………………………………………3 1-4. حدود پژوهش……………………………………………………………………………………………………….5 1-5. اهداف پژوهش……………………………………………………………………………………………………..5 1-6. فصلهای پایان نامه …………………………………………………………………………………………………5 1-7. روش شناسی پژوهش…………………………………………………………………………………………….6 فصل دوم: چارچوب مفهومی…………………………………………………………………………………………..7 2-1. ادبیات اجتماعی…………………………………………………………………………………………………….8 2-1-1. جامعه………………………………………………………………………………………………………………11 2-1-2. اخلاق………………………………………………………………………………………………………………13 2-2. نقد و انتقاد……………………………………………………………………………………………………………15 2-2-1. ادبیات انتقادی…………………………………………………………………………………………………..18 2-2-1-1. ادبیات انتقادی قبل از مشروطه………………………………………………………………………..18 2-2-1-2. ادبیات انتقادی بعد از مشروطه…………………………………………………………………………21 2-2-3. شیوه های انتقاد………………………………………………………………………………………………….26 2-2-3-1. هجو…………………………………………………………………………………………………………….26 2-2-3-2. هزل…………………………………………………………………………………………………………….27 2-2-3-3. طنز………………………………………………………………………………………………………………28 2-2-4. شگردهای طنزپردازی…………………………………………………………………………………………29 2-2-5. درون مایههای انتقاد…………………………………………………………………………………………..30 یادداشتهای فصل دوم…………………………………………………………………………………………………..31 فصل سوم: قیصر امینپور………………………………………………………………………………………………..32 3-1. قیصر امینپور………………………………………………………………………………………………………..33 3-2. آثار قیصر امینپور………………………………………………………………………………………………….34 3-3. اندیشهی امینپور…………………………………………………………………………………………………..34 3-3-1. دوران انقلاب و دفاع مقدس……………………………………………………………………………….36 3-3-2. بعد از دفاع مقدس……………………………………………………………………………………………..37 فصل چهارم: بررسی دیدگاه های انتقادی در اشعار قیصر امینپور……………………………………38 4. انتقادات قیصر امینپور……………………………………………………………………………………………….39 بخش اول: انتقادات اجتماعی…………………………………………………………………………………………..40 4-1. انتقادات اجتماعی…………………………………………………………………………………………………..41 4-1-1. انقلاب……………………………………………………………………………………………………………..42 4-1-1-1. نظام پادشاهی………………………………………………………………………………………………..42 4-1-2. دفاع مقدس………………………………………………………………………………………………………44 4-1-2-1. تجاوز دشمن به کشور……………………………………………………………………………………44 4-1-2-2. آسیب جنگ بر کودکان…………………………………………………………………………………..45 4-1-2-3. جنگ طلبی…………………………………………………………………………………………………..47 4-1-2-4. مدعیان…………………………………………………………………………………………………………49 4-1-2-5. عدم درک شهادت………………………………………………………………………………………….50 4-1-3. پس از دفاع مقدس…………………………………………………………………………………………….51 4-1-3-1. انتقاد از سبز فایل……………………………………………………………………………………….52 4-1-3-1-1. تقابل بین زندگی روستایی و شهری……………………………………………………………..52 4-1-3-1-2. بی تفاوتی در عصر امروز……………………………………………………………………………62 4-1-3-2. انتقاد از بی عدالتیهای اجتماعی………………………………………………………………………63 4-1-3-2-1. انتقاد به رابطه و پارتی………………………………………………………………………………..63 4-1-3-3. انتقاد از بزرگسالی و عقلگرایی……………………………………………………………………..64 بخش دوم: انتقادات سیاسی…………………………………………………………………………………………….69 4-2. انتقادات سیاسی……………………………………………………………………………………………………..70 4-2-1. انتقاد از عدم آزادی…………………………………………………………………………………………….70 4-2-1-1. عدم آزادی بیان……………………………………………………………………………………………..71 4-2-1-2. عدم آزادی عمل…………………………………………………………………………………………….75 4-2-2. انتقاد از جناحهای سیاسی…………………………………………………………………………………..82 بخش سوم: انتقادات فرهنگی…………………………………………………………………………………………..83 4-3. انتقادات فرهنگی……………………………………………………………………………………………………84 4-3-1. انتقاد از شاعران…………………………………………………………………………………………………85 4-3-2. انتقاد از فراموشی آرمانگرایی………………………………………………………………………………88 بخش چهارم: انتقادات دینی- عرفانی………………………………………………………………………………..90 4-4. انتقادات دینی- عرفانی……………………………………………………………………………………………91 4-4-1. عدم خودشناسی………………………………………………………………………………………………..92 4-4-2. وابستگیها و دلبستگیهای دنیوی………………………………………………………………………..94 4-4-3. عدم توجه به مرگ و آخرت اندیشی…………………………………………………………………….96 4-4-4. سطحی نگری در دین. ………………………………………………………………………………………97 4-4-5. انتقاد به تظاهر و ریاکاری……………………………………………………………………………………99 بخش پنجم: انتقادات طنزآمیز…………………………………………………………………………………………..101 4-5. انتقادات طنزآمیز…………………………………………………………………………………………………….102 4-5-1. موضوعات سیاسی- اجتماعی……………………………………………………………………………..104 4-5-1-1. عدم آزادی……………………………………………………………………………………………………104 4-5-1-2. نابه سامانیهای اجتماعی………………………………………………………………………………..106 4-5-2. موضوعات دینی………………………………………………………………………………………………..109 4-5-3. موضوعات شخصی و فردی (حدیث نفس) …………………………………………………………110 فصل پنجم: نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………….113 5. نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………….114 نمودار……………………………………………………………………………………………………………………………118 فهرست منابع و مآخذ……………………………………………………………………………………………………..119
.بیان مسئله:
خرید اینترنتی فایل کامل :
صرفنظر از اهداف و کارکردهای هنری و زیبایی‌شناسی ادبیات و آثار ادبی، آن را برای تسهیل تکامل جوامع بشری و ابزاری برای مبارزه با ناهنجاریها و کجرویهای اجتماعی دانسته و گفتهاند ادبیات «مفهومی است که هر صاحب نظری آن را به‌گونه‌ای هماهنگ با جهانبینی اجتماعی، علمی و مذهبی خویش تعبیر نموده … رسالت حقیقی آن روشنگری اذهان و تلطیف احساسات بشری و بارور ساختن امیال پاک مهرورزی و همدردی میان انسانها و به کلامی ارج نهادن به آرمانهای والای انسانیت است» (عزب‌دفتری،12:1363) و «اثر ادبی وقتی به وجود می‌آید که نویسنده‌ای قادر باشد حقیقتی را آشکار کند و بپذیراند، یعنی حقیقت رابطه‌اش را با جهان» (نجفی،159:1364)، ازاین‌رو، کار یک نویسنده یا شاعر بیان ناگفته‌ها است؛ ناگفته‌هایی که هر کس قادر به بیان آن نیست؛ این ناگفته‌ها گاهی جنبه انتقادی دارند و این انتقادات گاهی با زبان تند و صریح بیان می شود و گاهی با کنایه و ابهام که این دو بستگی به شرایط شاعر یا محیط اجتماعی او دارد، اما شاعری که به انتقاد روی میآورد، درواقع تضادها و هرج‌ومرج‌های سیاسی-اجتماعی را دستاویز و موضوع انتقادات خویش قرار میدهد و آن را شیوهای برای نوگرایی، نواندیشی و نوسازی و در کوتاه سخن، اصلاح ساختارها و رفتارهای اجتماعی میسازد. ازاین‌رو، آثار انتقادی غالباً زبان طنز به خود میگیرند. شاعران نوپرداز بیشتر از شاعران کلاسیک، واقعیات پیرامون خویش را مورد توجه قرار می دهند و خود را متعهد به بیان آن میدانند. قیصر امینپور به اقتضای تعهد و رسالت شاعری با بیان برخی از مسائل انتقادی به انعکاس و تصویرگری کژیها و نارساییهای موجود در جامعه خود پرداخته است و در میان شاعران معاصر از جمله کسانی است که در آثارش دیدگاه های انتقادی دارد و میتوان آنها را در چند ابعاد از جمله اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، دینی- عرفانی، مورد بررسی قرار داد و از طنز نیز برای مطرح کردن بعضی از انتقادات خود بهره برد و این پایان نامه بررسی آنها را موضوع خود قرار داده است.
2.1.سؤالهای پژوهش:
- درونمایههای انتقادات قیصر امینپور چیست؟
- آماج انتقادات قیصر امینپور چه کسانی هستند؟
3.1. پیشینه پژوهش:
- درگاهی، زین العابدین، آزادی در سرودههای قیصر امینپور، در این مقاله نخست نکاتی در مورد مفهوم آزادی بیان شده است و آنگاه پس از بیان انواع آزادی از جمله آزادی شخصی، فکری، اقتصادی، اجتماعی به ریشه های آن پرداخته شده است و سپس آزادی در سرودههای قیصر امینپور که جزء دغدغههای شاعر به شمار میرفت، مورد بررسی قرار گرفت. در این پژوهش روشن شده که آزادی در نگاه امینپور با برداشتهای مختلفی صورت گرفته است؛ رهایی از اسارت دشمن به ویژه در بحبوحهی جنگ، رهایی نفس از تعلقات در اواخر جنگ و سالهای آغازین پس از جنگ، آزادی انسان در مفهوم اجتماعی و سالهای پس از جنگ. و در این مقاله مجموعه سرودههای امینپور با روش توصیفی- تحلیلی به ترتیب انتشار مورد بررسی قرار گرفت و سیر اندیشهی شاعر نیز نسبت به مفهوم آزادی مشخص گردید.
- ترابی، سید ضیاءالدین، نقد نخستین مجموعهی شعر قیصر امینپور، نویسنده در این نوشته به نقد و بررسی مجموعهی شعر تنفس صبح، از دیدگاه مختلف پرداخته است. ابتدا به نقد زبانی پرداخته و زبان ساده و فضای شفاف و تصاویر گویا را از ویژگیهای شعر امینپور به شمار آورده است. وی معتقد است شعرهای امینپور حرفی و روایی است تا تصویری و آنچه به شعرهایش انجام میبخشد در حقیقت نقل روایت است وی سپس به بررسی جنبه های دیگر شعری شاعر و در این مجموعه یعنی از دیدگاه عاطفی و شکل و محتوا می پردازد.
- ابوالقاسمی، مریم، بررسی جلوههای اندیشه در شعر قیصر امینپور، در این مقاله به بررسی موضوعات اجتماعی در اشعار قیصر امینپور پرداخته شده که به نظر نویسنده از برجستگی و ماهیت ویژهای برخوردار است. در این مقاله گفته شده که مجموعههای اشعار اولیه قیصر رنگی مکتبی- مسلکی دارد و آمیخته با حماسه و عرفان و سرشار از آرمانگرایی و ظلم ستیزی است. این مقاله به جلوههای گوناگون اندیشه و تفکر در شعر قیصر امینپور مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت و جنبه های شاخص ذهنی و فکری او مشخص گردید.
- ابولقاسمی، مریم، بررسی مضامین طنزآمیز در شعر قیصر امینپور، در این مقاله به بررسی مفهوم طنز و کارکردهای آن پرداخته شده است و سپس قیصر را از جمله شاعرانی معرفی کرده است که از طنز به منزلهی ابزار هنری برای بیان اندیشه های خویش و واداشتن جامعه به تأمل و اصلاح ناهنجاریهای اجتماعی بهره میگیرد. در این مقاله جلوههای طنز در اشعار قیصر امینپور در زمینه های گوناگون طبقه بندی شده است و موضوعات طنز در اشعار او که عمدتاً دربردارندهی انتقادات اجتماعی اوست مورد بررسی قرار گرفت.
- ایراننژاد، نعمت الله، صلح در اشعار قیصر امینپور، نویسنده در این کتاب به بررسی آثار برجستهی ادبی در ارتباط با میزان تأثیرگذاری آنان بر مخاطبان هم در دیدگاه سنتی و هم نظریه های جدید نقد ادبی، از جمله نظریهی دریافت می پردازد و سپس با مبنا قرار دادن این مطلب به طرح موضوع یعنی، صلح در اشعار قیصر امینپور می پردازد و نتیجه میگیرد که قیصر در تبیین هنری تجربههای زندگی به درک هنرمندانه رسیده است و آنها را با زبانی مخاطب پسند و ساختاری منسجم و هماهنگ بیان کرده است که برای مخاطب در همه حال از آنها التذاذ ادبی حاصل می شود. وی نکات حائز اهمیت در شعرهای قیصر امینپور را در پیوند با صلح، عشق و محبت می-داند و آنها را از خصیصهها ی ادبی این شاعر به شمار میآورد که خواننده را به سمت خلوص و اخلاص میکشاند؛ به طوری که خواننده با مثل هم ذات پنداری می کند.
- فتوحی، محمود، سه صدا، سه رنگ، سه سبک در شعر قیصر امینپور، در این مقاله، حیات شاعری شاعر به سه دوره فعال، منفعل و انعکاسی تقسیم شده است که روحیهی انقلابی وی در هر دوره علاوه بر محتوا در عناصر صوری شعرش به ویژه در سطح واژگان، ساختهای نحوی و فرایندهای فعلی به روشنی نمودار است و ایماژها و تصاویرها نیز در هر دوره نشان دهنده نوع نگاه شاعر است. نویسنده معتقد است که شاعر هرچه به سوی کمال پیش میرود، نگاهش به سوی اندیشه های کلان هستی شناسانه معطوف می شود و صدای انعکاسی شاعر که بیان کننده انتقال او به درون خویش است میتوان از بطن این درون گرایی شنید. در نتیجه، نویسنده در این مقاله قیصر را از لحاظ بیان حساسیتهایش در مواجه با جهان و جامعه شاعری صادق معرفی کرده که روح زمان به روشنی در شعرش بازتاب یافته است و شعر او گزارش راستین مناسبات شاعر با هستی و جامعه و تغییرات و تحولات ایدئولوژیک است.
