بشر از هزاران سال قبل در تلاش برای بدست آوردن غذا و سرپناه بوده و در این مدت برای برای انتخاب بهترین گیاهان مطابق با خواسته های خود تلاش زیادی نمودند است که میوه، سبزی و صیفی نیز بخشی از نیازهای غذای را تشکیل داده است (ایزدپناه، 1380). پیش بینی می شود در سال 2015 میلادی جمعیت دنیا به 8 میلیارد نفر و در پایان نیمه اول قرن حاضر به 10 میلیارد نفر افزون گردد. در صورت تحقق این پیش بینی باید تولید مواد غذایی در سال 2015 میلادی به دو برابر میزان کنونی افزایش یابد (میرمحمدی میبدی، 1382).
تلاش متخصصین کشاورزی در دهه های اخیر، باعث افزایش توانایی بشر در تولید مواد غذایی شده است، به طوری که در دو دهه اخیر آمار و ارقام گویای افزایش تولد مواد غذایی بوده است (میرمحمدی میبدی، 1382). تکنیک های سنتی به نژادی گیاهان، پیشرفت های قابل توجهی را در اصلاح ارقام با پتانسیل بالای تولید به وجود آورده اند ولی این تکنیک ها قادر نیستند میزان تولید میوه ها و سبزی ها را نسبت به افزایش تقاضا برای این محصولات در کشورهای در حال توسعه بالا ببرند. لذا نیاز ضروری به استفاده از بیوتکنولوژی برای سرعت دادن به توسعه برنامه های اجرایی احساس می شود (ایزدپناه، 1380).
بیوتکنولوژی یک جنبه جدیدی از بیولوژی و علوم کشاورزی است که ابزار و راهکار های جدیدی را برای حل مشکلات تولید غذا در دنیا مهیا می سازد. تکنولوژی های جدید حاصله در راستای افزایش کارایی نهاده های تولیدی (نظیر آب، خاک، نیروی انسانی، انرژی، بذر و نهال) بود و باید در راستای بکارگیری حداقل نهاده ها با بالاترین کارایی تولید استفاده شود( ایزدپناه، 1380).
در سالهای اخیر کشت های متراکم درختان میوه در دنیا توسعه یافته که به جای کاشت چند صد اصل درخت در هکتار، هزران اصله نهال در هکتار را می توان کشت کرد. علاوه بر آن اخیرا باغبانی منازل[1] نیز مورد توجه قرار گرفته و در کشورهای پیشرفته، توسعه یافته است. برای دستیابی به این هدف، استفاده از پایه های کوتاه کننده در درختان میوه در سالیان گذشته مورد توجه قرار گرفته است. امکان احداث باغات یکدست با بهره گرفتن از نهال های بذری امکان پذیر نبوده لذا پایه های تولیدی باید به روش های رویشی تکثیر شوند و مورد استفاده قرار گیرند. در واقع مدیریت صحیح باغ باعث افزایش عملکرد در واحد سطح، داشت و برداشت مکانیزه باغ ها می شود. در نهایت استفاده از پایه های مقاوم در باغ به تناسب شرایط اقلیمی و محیطی مستلزم تکثیر پایه های مقاوم، پاکوتاه و رویشی خواهد بود (ایزد پناه، 1380).
به منظور تولید انبوه نهال های مورد نیاز، به کارگیری روش های آزمایشگاهی (کشت بافت) در دنیا رواج یافته است و سالیانه در کشورهای توسعه یافته و بعضی از کشورهای در حال توسعه مانند ترکیه، مصر، هند و غیره چندین میلیون نهال و نشاء تولید می شود .در این رابطه تکثیر پایه های کوتاه کننده سیب به روش کشت بافت، برای تولید نهال های یکسان، ارزان و پاکوتاه ضرورت دارد و در صورت کار بر روی پایه های مورد استفاده در باغبانی منازل، از طریق استفاده از تکنیک های کشت بافت می توان به در ختان پاکوتاهی دست یافت که در عین زینتی بودن و باردهی خوب در آپارتمان ها نیز قابل استفاده و پرورش خواهند بود (کهریزی و همکاران، 1386).
تکثیر رویشی از پرکاربردترین تکنولوژی های کشت بافت است از سه طریق انجام می گیرد:
1)کشت جوانه انتهایی و جانبی که به میزان زیادی ریخته ارثی گیاه حفظ می شود.
خرید اینترنتی فایل کامل :
2) تولید جوانه های نابجا به طور مستقیم یا غیر مستقیم.
3) جنین زایی سوماتیکی مستقیم یا غیرمستقیم که پتانسیل تولید بیشترین تعداد گیاه را دارد ولی در تعداد کمی از گونه های گیاهی قابل اجرا است.
به طور کلی در شرایط کشت درون شیشه ای[4] این امکان وجود دارد که عملیات تکثیر را در تمام طول سال و به طور دائم انجام داد (هارتمن[5] و کستر[6] ، 1990).
با توجه به سوابق و اطلاعات موجود می توان اظهار داشت که باغبانی منازل و استفاده از پایه های کوتاه کننده سهم به سزایی در استفاده از روش های تکثیر درون شیشه ای و تولید انبوه گیاهان سالم ویکنواخت دارد که به ککمک آن می توان گونه های برتر گیاهی موجود در طبیعت را به سرعت تکثیر و از آنها برای برنامه های اصلاحی و یا عرضه مستقیم به بازار استفاده کرد. پایه های رویشی کوتاه کننده به دلیل خصوصیاتی نظیر زودرسی، مقاومت در برابر بیماریها و عملکرد بالا نقش مهمی در باغبانی دارند ( سانساوینیز[7] و لوگی[8]، 1996).
با توجه به مشکل تکثیر رویشی پایه های کوتاه کننده، این تحقیق با هدف تکثیر درون شیشه ای پایه های کوتاه کننده بومی سیب مربایی و زینتی انجام گرفت. در این تحقیق بررسی قابلیت ریزازدیادی و تعیین مناسب ترین محیط کشت و شرایط رشدی در کشت درون شیشه ای این دو رقم صورت گرفت.
